Oe, dis Oelan Bator
First published in Rapport, June 2016
In die land van Genghis Khan
‘n Tradisionele musiekinstrument word by ‘n tempel bespeel
‘n Eienaardige plek díé. Nie sommer ‘n stad wat jy opsigself as bestemming sal kies nie.
In Vredelaan (Enkh Taivny Őrgőn Chőlőő in Mongolies – om Mongoliese woorde korrek uit te spreek, word mildelik van deeltekens gebruik gemaak,) die ‘Adderleystraat’ van Oelan Bator,die hoofstad van Mongolië, is die meeste mangatdeksels gesteel en as jy nie mooi kyk waar jy loop nie, is dit ‘n paar meter se val voor jy hard met die grond gaan kennismaak. Tog het die kleinste koffiewinkeltjies ieder en elk gratis WiFi.
Sou jy met die Trans-Mongolië (van Oelan Bator na Beijing) of Trans-Siberië Trein (van Moskou na Beijing) reis, sou dit kortsigtig wees om nie die kans aan te gryp om ‘n paar dae in Oelan Bator deur te bring nie.
So ook as jy oppad is na die steppe om perd te ry of rendiere te observeer.
‘n Tradisionele ger (Mongoliese tent)
Oelan Bator is die éérste stad wat ek teëkom waar elke Jan Rap (of Otgonbayar, ‘n algemene Mongoliese naam wat ‘vreugde oor die jongste seun’ beteken) en sy maat – dis nou as hulle wel Engels kan praat – jou ernstig maan teen gedugte sakkerollers en blatante boewe wat summier jou sak van jou skouer afsny.
‘n Tradisionele jurt in die hoofstad van Oelan Bator – baie Mongoliers wat in die stad woon, slaan ‘n jurt in hul agterplaas op
Voor toeristewinkels is duidelike waarskuwingsborde opgerig; aanvanklik laat dit ons – gepaard met al die ander reisigers in ons gastehuis – broekspype bewe.
Wifi is orals, maar mangatdeksels ontbreek in die hoofstraat
Laterhand besef ons dat ons as straatwyse Suid-Afrikaners net uiters bedag moet wees, en soos in enige ander plek ter wêreld, versigtig moet wees waarheen ons kies om te gaan.
Mongolie se leier wil hom of hulleself graag bewys deur die standbeeld heel regs te bou sodat dit grootste in die wereld kan wees
Oelan Bator is nie ‘n plek wat sommer in jou hart kruip nie. Jy’t nogal hare op jou tande nodig om op jou eie in die hoofstad van Mongolië rond te beweeg en die stad te verken.
Die drie dinge wat Oelan Bator by uitstek bied, is ongewone kos, kerk- oftewel tempelkultuur en ‘n tradisionele teatervertoning.
‘n Tradisionele dansvertoning sluit keelsing in
‘n Hoogtepunt was ongetwyfeld die Tumen Ekh-vertoning by die Staatsteater vir die Jeug wat al verskeie internasionale pryse gewen het. Ons is ook oorrompel deur hul entoesiasme, energie en professionaliteit. Om nie te praat van die ongelooflike kostuums nie.
Daar word baldadig gedans; dis seker die eerste keer wat ek tradisionele danse sien waaraan ek myself rêrig verkyk. Ook die eerste keer wat ek keelsing (khőőmii in Mongolies) beleef.
Ons vergaap ons aan die kontorsionis, ‘n jong meisie met ontblote arms en donker vleeskleur sykouse aan haar bene wat haar liggaamsposisies aksentueer.
Alles in ag genome is dit geen wonder dat heelwat webtuistes dit as die nommer een-besienswaardigheid in Oelan Bator beskou nie. Dis nog meer indrukwekkend as ‘n mens daaraan dink dat dié teater in ‘n obskure deel van die stad is, en nie so maklik is om te vind nie.
Gebedswiele wat baie mense vroegoggend oppad werk toe, kom draai
‘n Omie wat duifsaad by die Ghan Kidd Monnikabdy verkoop
Oppad na die Gandan Khiid Klooster stap monnikseuntjies geklee in boergonje jurke met saffraankleur serpe verby ons. Party groet, ander praat nie met vrouens nie, soos die gebruik onder sommige is. Vir baie families is dit die enigste manier waarop hul seuntjies ‘n geleentheid tot opvoeding kan kry. Party van die mini-monnike lyk maar bra ondeund.
By Gandan Khiid is vyf tempels – nie almal kan besoek word nie – en groot brons bidwiele wat Mongoliërs, oppad werk toe, eers prewelend in die rondte kom tol. Net oorkant die bidwiele is ‘n kamertjie met ‘n kitsbank! Selfs monnike het soms kontant – in hierdie geval Mongoliese tőgrőg – nodig.
Op die plein tussen die tempels by Gandan Khiid sit ‘n swartraambril-omie wat amper onder my oksel kan inpas. Hy verkoop pakkies saad om duisende duiwe mee te voer. Dit gee ‘n gegiggel af as die duiwe – uitbundig bly oor die saad – op jou kop kom sit, stoei oor ‘n sitplek op jou pols of orals rondfladder.
Vroegoggend by die Gandan Monnikklooster
Ons vergeet van tyd toe ons oor die drumpel van die grootste tempel tree. Ons bevind onsself midde-in ‘n dreunsangdiens. Ons is omgewe deur ritmiese, melodieuse stemme. Almal sit plat – of gehurk op hul voete – op verweerde matte. Uit die dak hang bont materiaalsuile met garingtossels. Dit lyk asof kleurvolle sydasse aan mekaar vasgenaai is.
Oplaas skeur ons onsself weg van die ontroerende diens. Daar’s kasjmier wat wag om hul plek na ons tasse te vind.
Kasjmier is baie meer bekostigbaar – en van beter kwaliteit – in Mongolië as in enige ander plek. Omtrent elke straatblok het ‘n kasjmierwinkel. By die staatsafdelingswinkel (State Department Store) – soos Garlicks in die vroeë sewentigerjare – is die style meer geneig om ouderwets te wees, maar hul boekwinkel op die boonste verdieping het interessante skryfbehoeftes, plakkate en landkaarte. Draai maar jou kop weg as jy verby die vospelse op die soeweniersrakke stap.
In plaas van kasjmier verlei ‘n snoesige sjokoladebruin jakwoltrui my. Ook geëmbosseerde mansleerstewels wat my ‘n leeftyd gaan hou.
Maak ook ‘n draai by Tsagaan Alt Wolwinkel wat in vilt – van stewels tot borsspelde – spesialiseer.
Die hoofplein, Sukhbaatar, in Oelan Bator, Mongolie is een van die grootste pleine ter wereld
‘n Reuse standbeeld op Sukhbaatar-plein
Tussen die inkopies deur loop ons oor die uitgestrekte Soekbator-plein. Bronsbeelde van Djengis Kahn, die grondlegger van die Mongoolse Ryk – en weerskante van hom Kublai Kahn, sy kleinseun en Őgedei Khan, die derde seun van Djengis – is so breed soos viertrekvoertuie.
By die Choijin Lama Tempelmuseum grynslag dosyne skrikwekkende tsam-dansmaskers. Hoe aanbid jy sulke gedrogte, wonder ons.
‘n Tempeltafereel by Chaongling Tempel
By die voete van sommige tempelbeelde is offerandes van winkelkoekies en toegedraaide suig- en koulekkers.
Die Mongoliers kom uit die omstreke van die hoofstad om aankope te doen; die hoofmark is soos ‘n reuse supermark vir die ger- of jurt- (ronde tente) inwoners
Groot houers is nodig vir grootmaat-inkope, want daar word min stad toe gekom om voorraad aan te vul
Die daaglikse Naran Tuul-mark – slegs toe op Dinsdae – is ‘n senutergende busrit ver. Ons is banggepraat en vermy die vroegoggendbusse. Daar aangekom, is weliswaar nie almal vriendelik nie, maar ons het verniet vooraf in ons broeke gebewe.
Matte vir tentgebruik te koop by die plaaslike mark
Op die daaglikse mark is maar min kosstalle, maar wel baie ander fassinerende kopies
Saans eet ons vleissoppe, skaapkop en kluitjies by Modern Nomads, ook bekend as Nomad Legends Mongols Club. Bedags loer ons in by Millie’s Cafe vir toebroodjies of sjokoladekoek en by Veranda geniet ons uitstekende Italiaanse geregte en –wyne.
Net mooi toe ek huis toe en na my (man en) saffraangemmerkat verlang, kom ek agter Saffron Restaurant wat die reisgids aanbeveel het, het reeds sy deure toegemaak. Niks wat ‘n paar sopies Black Chinggis-wodka nie kan regstel nie.
Wat jy nog wil weet:
* Lees meer oor die hoofstad van Mongolië:
www.wikitravel.org/en/Ulaanbaatar
* Bespreek vir ‘n moetsien-vertoning:
https://tumenekh.wordpress.com/
* Luister na Mongoliese keelsing (dreunsang of throat singing):
www.youtube.com/watch?v=gQUgtEBbPi4
* Vind meer uit oor die Gandan Khiid Klooster:
www.mongoluls.net/khiid/gandan.shtml
* Kyk wat by die viltwinkel te koop is: www.mongolianwoolcraft.com
* Leer meer van die tempelmuseum:
https://en.wikipedia.org/wiki/Choijin_Lama_Temple
* Wat om by die mark te verwag: www.lonelyplanet.com/mongolia/ulaanbaatar/shopping/markets-streets-arcades/naran-tuul-market
‘n Oomblik van duiwe voer
ilsezietsmanblog 
Recent Comments